Badania oczu
Prawidłowa diagnostyka to pierwszy i najważniejszy etap współpracy pacjenta z lekarzem. Ważne, żeby przeprowadzić ją w renomowanej klinice, która dysponuje nowoczesnym sprzętem i zatrudnia lekarzy trafnie interpretujących wyniki badań.
W przypadku dzieci i młodzieży kontrolne badania wzroku powinny być przeprowadzane raz na dwa lata lub, w razie potrzeby, zgodnie z zaleceniem specjalisty. Rutynowa kontrola okulistyczna u pediatry powinna być przeprowadzana podczas tzw. bilansu, którego daty podane są w każdej książeczce zdrowia. Kiedy dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej, o badaniach przesiewowych, takich jak bilans i badanie okulistyczne, przypomina zwykle szkolna pielęgniarka. Czasem badania takie prowadzone są bezpośrednio w szkolnym gabinecie.
U ludzi dorosłych, kontrolne (a więc PROFILAKTYCZNE) badania okulistyczne powinny być wykonywane minimum co 2 lata. Po 40 roku życia zaczynają rozwijać się takie choroby jak zaćma, jaskra, czy zwyrodnienie plamki (AMD). Początkowo mogą one nie dawać żadnych objawów, ale nie zdiagnozowane w porę mogą stać się przyczyną znacznego pogorszenia widzenia a nawet ślepoty. Wtedy nie ma już mowy o leczeniu doraźnym czy doborze okularów/soczewek kontaktowych, trzeba uciekać się do rozwiązań chirurgicznych.
Prawidłowa diagnostyka to pierwszy i najważniejszy etap współpracy pacjenta z lekarzem. Ważne, żeby przeprowadzić ją w renomowanej klinice, która dysponuje nowoczesnym sprzętem i zatrudnia lekarzy trafnie interpretujących wyniki badań.
Standardowe badanie oczu celem dobrania okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych
Komputerowe badanie wzroku – autorefraktometria
Standardowe badanie wzroku, potocznie określane mianem komputerowego badania wzroku, to badanie wykonywane autorefraktometrem czyli urządzeniem służącym do pomiaru błędu optycznego oka (wady refrakcji – potocznie: wady wzroku). Zasada działania autorefraktometru polega na całkowicie bezbolesnym i bezinwazyjnym wpuszczeniu do oka wiązki promieniowania podczerwonego, a następnie analizie refleksów tej wiązki odbitych od jego struktur. Refleksy są przetwarzane przez procesor komputera, który generuje dane mówiące o wadzie refrakcji.
Pomiar dla każdego oka trwa zaledwie kilka sekund, a badany musi jedynie patrzeć przez mały otwór, w którym widzi obrazek przedstawiający oddalony przedmiot. Wynik badania określa tylko i wyłącznie przybliżoną korekcję optyczną (moce okularów lub soczewek kontaktowych), jaką można zastosować. Teraz do akcji wkracza okulista bądź optometrysta i przy użyciu innych niż komputer narzędzi ustala optymalną dla danej osoby korekcję okularową (albo soczewki kontaktowe).
Szerokie możliwości diagnostyczne współczesnej okulistyki
Oczywiście pacjenci zgłaszają się do okulistów nie tylko celem dobrania okularów lub soczewek kontaktowych. Sprowadzają ich tu także samoistne choroby oczu oraz choroby ogólnoustrojowe, w przebiegu których, jako jedna z dolegliwości (albo np. skutek uboczny zażywania leków) pojawiają się zaburzenia widzenia i choroby oczu.
Bywa też tak, że podczas standardowego badania wzroku lekarz odkrywa coś niepokojącego i wdraża dalszą diagnostykę. Wreszcie współczesna okulistyka, w ramach której funkcjonuje chirurgia refrakcyjna, ma do zaproponowania metody operacyjne, które nie tylko znacznie poprawiają komfort widzenia w przypadku dużych/skomplikowanych wad wzroku, ale też ten wzrok ratują, kiedy jedynym ratunkiem okazuje się wszczepienie sztucznej soczewki. Pacjenci odwiedzają więc gabinety okulistyczne, żeby zorientować się, czy w ich przypadku możliwa jest laserowa korekcja wady wzroku albo wszczepienie sztucznych soczewek.
Kiedy zachodzi konieczność diagnostyki bardziej skomplikowanej niż w przypadku standardowego badania wzroku celem dobrania okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych, specjalista ma możliwość wykonania naprawdę dużej liczby maksymalnie precyzyjnych badań szczegółowych.
Badania diagnostyczne we współczesnej okulistyce
- Badanie dna oka (oftalmoskopia, funduskopia lub wziernikowanie dna oka) – w diagnostyce zaburzeń ogólnoustrojowych, np. cukrzycy, miażdżycy nadciśnienia tętniczego oraz wewnątrzczaszkowego, chorób z autoagresji (autoimmunologicznych) jak toczeń czy reumatoidalne zapalenie stawów oraz rozpoznania nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu siatkówki, błony naczyniowej i nerwu wzrokowego
- Badanie tomograficzne nerwu wzrokowego (np. OCT lub GDx lub HRT ) – w diagnostyce jaskry
- Badanie OCT oka (optyczna koherentna tomografia) – w diagnostyce chorób siatkówki, AMD, makulopatii cukrzycowej, przed planowanym zabiegiem usunięcia zaćmy i wszczepienia sztucznej soczewki, w monitorowaniu przebiegu jaskry, w monitorowaniu stanu rogówki przed i po zabiegach laserowej korekcji wzroku
- Biometria oka – w diagnostyce przed laserową korekcją wady wzroku lub wszczepieniem sztucznych soczewek
- Biomikroskopia (badanie przedniego odcinka gałki ocznej w lampie szczelinowej) – w diagnostyce jaskry
- Gonioskopia (badanie kąta przesączania) – w diagnostyce jaskry
- Keratometria (oftalmometria, topografia rogówki) – w diagnostyce wad wzroku oraz astygmatyzmu (konieczność dobrania szkieł okularowych/soczewek kontaktowych), przed (i po) planowanymi zabiegami laserowej korekcji wad wzroku/wszczepianie sztucznej soczewki, w diagnostyce niektórych chorób rogówki
- Pachymetria – w diagnostyce jaskry i nadciśnienia ocznego, przed zabiegami chirurgicznymi, w tym zabiegami laserowymi, na rogówce, a także w diagnostyce stożka rogówki i innych schorzeń rogówki
- Perymetria (badanie pola widzenia) – w diagnostyce jaskry
- Tonometria (IOP – badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego) – w diagnostyce przed podjęciem decyzji o laserowej korekcji wzroku
- Topografia rogówki (keratometria komputerowa/cyfrowa lub ręczna/manualna) – w diagnostyce przed laserową korekcją wady wzroku oraz przed doborem sztucznych soczewek wszczepialnych, które stosuje się w leczeniu krótkowzroczności, dalekowzroczności, astygmatyzmu i zaćmy, w diagnostyce stożka rogówki
Przykładowa "Paczka Badań" w diagnostyce jaskry
Zestaw badań podstawowych
- badanie wady wzroku i ostrości wzroku ,
- badanie przedniego odcinka gałki ocznej w lampie
szczelinowej (biomikroskopia),
- badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria),
- badanie dna oka po rozszerzeniu źrenic.
Zestaw badań dodatkowych
- badanie pola widzenia (perymetria),
- badanie kąta przesączania (gonioskopia),
- badanie grubości rogówki (pachymetria),
- badania tomograficzne nerwu wzrokowego (np. OCT lub
GDx lub HRT),
- badania obrazowe przedniego odcinka oka (np. OCT lub
UBM).
Przykładowy "Pakiet Badań" w diagnostyce zaćmy
Doświadczonemu lekarzowi podczas diagnozowania zaćmy wystarczy, że obejrzy zmętniałą soczewkę przy poszerzonych źrenicach. Badania poprzedzające operację zaćmy obejmują:
- autorefraktometrię,
- biometrię,
- badanie dna oka,
- badanie OCT plamki.
Przykładowy "Pakiet Badań" poprzedzających interwencję chirurgiczną w obrębie oka (operację oka)
- topografia rogówki/tomografia (3D) rogówki,
- pomiar szerokości źrenicy,
- badanie ciśnienia wewnątrzgałkowe (pomiar IOP) z histerezą rogówki,
- autorefrakcja,
- refrakcja subiektywna,
- badanie widzenia obuocznego,
- biometria optyczna,
- optyczną koherentną tomografię (OCT) / makula oraz nerw optyczny,
- obrazowanie tylnego odcinka oka,
- pomiar gęstości komórek śródbłonka,
- badanie okulistyczne w biomikroskopie.
