Kwestionariusze do oceny subiektywnego odczuwania przez pacjenta objawów zespołu suchego oka – nieoceniona pomoc diagnostyczna

W diagnozowaniu zespołu suchego oka nieocenione są kwestionariusze, które pozwalają oszacować skalę dolegliwości oraz liczbę objawów u pacjentów, którzy doświadczają tego bardzo szeroko rozpowszechnionego zaburzenia powierzchni oka.  

Wyróżnia się dwie postacie ZSO:

• spowodowaną nadmiernym parowaniem filmu łzowego (Evaporative Dry Eye – EDE) – 80% przypadków,
• występującą wskutek niedoboru wodnej składowej filmu łzowego (Aqueous-Deficient Dry Eye – ADDED) –  20% przypadków.

Wychodząc naprzeciw potrzebom pacjentów, lekarze przygotowali i wciąż udoskonalają kwestionariusze do oceny subiektywnego odczuwania przez nich objawów zespołu suchego oka.

Im więcej obiektywnych i powtarzalnych danych udaje się zebrać od pacjentów, tym łatwiej wdrażać adekwatne do ich potrzeb metody leczenia, a w przypadku niespecyficznych, jednostkowych dolegliwości –  szukać nowych rozwiązań terapeutycznych. 

Lekarze okuliści mają do dyspozycji m.in.:

• Kwestionariusz NEI-VFQ 25 składający się z 25 pytań. Daje on wynik w skali od 0 do 100 punktów (0 to najgorszy wynik, a 100 – najlepszy wynik i oznacza, że ​​pacjent nie ma problemów ze wzrokiem). Kwestionariusz ten powstał na podstawie pierwotnej 51-punktowej wersji NEI-VFQ, jest łatwiejszy do wypełnienia, ale równie wielowymiarowy, rzetelny i trafny. NEI-VFQ 25 ma kilka podskal, które oceniają m.in. ogólny stan zdrowia, ogólne widzenie, trudności z widzeniem do bliży, trudności z widzeniem do dali, ograniczenia w funkcjonowaniu społecznym spowodowane widzeniem i inne. 
• Kwestionariusz OSDI składający się z 12 pytań (określa się go mianem złotego standardu w badaniu diagnostycznym). Pomaga on dokonać szybkiej oceny objawów podrażnienia oczu w zespole suchego oka i ocenić ich wpływ na funkcjonowanie związane z widzeniem. Kwestionariusz ma 3 podskale: objawy oczne, funkcje związane ze wzrokiem i czynniki środowiskowe. Pacjenci oceniają swoje odpowiedzi w skali od 0 do 4 (0 = nigdy”a 4 = cały czas). Końcowa ocena to podsumowanie punktów w zakresie od 0 do 100:  0 – 12 to stan normalny, 13 – 22 to łagodny zespół suchego oka, 23 – 32 umiarkowany zespół suchego oka, a powyżej 33 –  ciężki ZSO. OSDI ocenia niewielką liczbę objawów zespołu suchego oka, w tym wrażliwość na światło, wrażenie piasku pod powiekami i ból. Kwestionariusz nie ocenia innych objawów, takich jak łzawienie i uczucie ciała obcego.
• Kwestionariusz SPEED. Oceniane są następujące objawy: suchość, uczucie piasku pod powiekami, swędzenie, podrażnienie, pieczenie, łzawienie, bolesność i zmęczenie oczu. Kwestionariusz ten daje wynik od 0 do 28, analizując wynik 8 pozycji oceniających częstotliwość i nasilenie objawów. 

Wróćmy jeszcze do kwestionariusza OSDI, który określany jest mianem złotego standardu w badaniach okulistycznych. Kwestionariusz taki uzupełniają pacjenci w różnych odstępach czasu, np. przed zabiegami, w trakcie ich przeprowadzania i po zakończeniu.

Uwzględnia on różne kategorie codziennych czynności. Dzięki monitorowaniu subiektywnych odczuć pacjenta lekarz ma możliwość zindywidualizowania metod terapeutycznych.