Opryszczka na oku – objawy, przyczyny i leczenie

Zakażenie oka wirusem opryszczki (tzw. opryszczka na oku) to schorzenie, które wymaga szybkiej i profesjonalnej interwencji okulistycznej. Nieleczone może prowadzić do poważnych powikłań i trwałego uszkodzenia wzroku. W poniższym artykule przedstawiamy kompleksowe informacje na temat tej choroby, jej objawów oraz nowoczesnych metod leczenia dostępnych w naszym kraju.

Opryszczka oczna to poważna infekcja, która wymaga specjalistycznego leczenia przez doświadczonego okulistę. Wczesna diagnoza i właściwe leczenie są kluczowe dla minimalizacji ryzyka powikłań i trwałego uszkodzenia wzroku.

Czym jest opryszczka oczna?

Opryszczka oczna to zakażenie wywołane przez wirusy z rodziny Herpesviridae, najczęściej przez wirus opryszczki pospolitej typu 1 (HSV-1) lub wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Infekcja może dotyczyć różnych struktur oka, powodując odmienne objawy kliniczne w zależności od lokalizacji zakażenia.

Według aktualnych badań epidemiologicznych, około 67% światowej populacji jest nosicielem wirusa HSV-1, natomiast z zakażeniem oka wirusem opryszczki zmaga się corocznie około 1,5 miliona osób na całym świecie. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn infekcyjnego uszkodzenia rogówki prowadzącego do pogorszenia widzenia.

Rodzaje wirusów opryszczki i ich wpływ na oczy

Istnieje kilka rodzajów wirusów opryszczki, które mogą atakować różne części oka:

• Wirus opryszczki pospolitej typu 1 (HSV-1): najczęstsza przyczyna zakażeń w obrębie twarzy, w tym oczu.
• Wirus opryszczki pospolitej typu 2 (HSV-2): zazwyczaj powoduje zakażenia narządów płciowych, rzadziej oko.
• Wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV): znany jako przyczyna ospy wietrznej, a przy reaktywacji – półpaśca, w tym półpaśca ocznego.

Jak dochodzi do zakażenia?

Zakażenie wirusem opryszczki pospolitej typu 1 następuje zazwyczaj drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt. Do infekcji oka może dojść poprzez:

• Przeniesienie wirusa z aktywnej zmiany opryszczkowej (np. na ustach) do oka poprzez dotykanie
• Rozprzestrzenienie się wirusa wzdłuż nerwów z innego miejsca ciała
• Reaktywację wirusa, który pozostawał w stanie uśpienia w zwojach nerwowych po pierwotnym zakażeniu

Objawy opryszczki ocznej w zależności od zajętej struktury

Zapalenie brzegów powiek (opryszczkowe zapalenie brzegów powiek)

• Liczne pęcherze wypełnione płynem na powiekach
• Obrzęk i zaczerwienienie powiek
• Uczucie pieczenia i dyskomfortu
• Często występuje u dzieci lub przy pierwotnym zakażeniu

Zapalenie spojówek wywołane przez wirus opryszczki

• Zaczerwienienie oka
• Uczucie pieczenia i swędzenia
• Uczucie ciała obcego w oku
• Nadmierne łzawienie
• Lepkość powiek, szczególnie po przebudzeniu
• Czasem obecność pęcherzyków na spojówkach

Zapalenie rogówki wywołane przez opryszczkę (najczęstsza forma)

• Intensywny ból oka
• Zwiększona wrażliwość na światło (światłowstręt)
• Obrzęk powiek
• Nadmierne łzawienie
• Pogorszenie ostrości wzroku
• Czasem uczucie ciała obcego w oku

Zapalenie błony naczyniowej oka związane z opryszczką

• Światłowstręt
• Ból oka, często o charakterze pulsującym
• Zaczerwienienie oka
• Pogorszenie ostrości widzenia
• Mroczki przed oczami

Zapalenie siatkówki wywołane wirusem opryszczki

• Postępujące pogorszenie ostrości wzroku
• Ubytki w polu widzenia
• Zniekształcenie obrazu
• Może prowadzić do martwicy siatkówki i utraty wzroku, jeśli nie jest leczone

Półpasiec oczny

• Bolesna wysypka w okolicy oka i czoła
• Pęcherze w obszarze unerwianym przez gałązkę oczną nerwu trójdzielnego
• Często pojawia się objaw Hutchinsona (pęcherze na czubku nosa)
• Może prowadzić do zapalenia rogówki, zapalenia tęczówki, zapalenia nerwu wzrokowego

Diagnoza zakażenia wirusem opryszczki oka

W Klinice SwissLaser diagnoza opryszczki ocznej opiera się na dokładnym badaniu okulistycznym przeprowadzanym przez doświadczonych specjalistów. Proces diagnostyczny obejmuje:

• Szczegółowy wywiad medyczny: informacje o wcześniejszych infekcjach opryszczkowych, czynnikach ryzyka, przebytych chorobach oczu
• Badanie w lampie szczelinowej: pozwala zobaczyć charakterystyczne zmiany na rogówce i innych strukturach oka
• Barwienie fluoresceiną: umożliwia wykrycie uszkodzeń rogówki poprzez uwidocznienie obszarów uszkodzonego nabłonka
• Badanie wrażliwości rogówki: przy użyciu specjalistycznego sprzętu (estezjometru)
• Badanie dna oka: ocena siatkówki i nerwu wzrokowego pod kątem zmian zapalnych
• W razie potrzeby test PCR: najbardziej wiarygodna metoda potwierdzenia obecności wirusa opryszczki i określenia jego typu

Nowoczesne metody leczenia opryszczki ocznej

Leczenie opryszczki ocznej wymaga specjalistycznego podejścia dostosowanego do konkretnej postaci zakażenia i zajętych struktur oka. W Klinice SwissLaser stosujemy kompleksowe, oparte na najnowszych doniesieniach naukowych protokoły terapeutyczne:

Leczenie farmakologiczne

• Leki przeciwwirusowe: podstawa terapii, stosowane miejscowo i/lub ogólnie
  • Acyklowir (maść, tabletki, wlewy)
  • Walacyklowir (tabletki)
  • Gancyklowir (żel oczny)
  • Trifluorotymidyna (krople do oczu)
• Glikokortykoidy: stosowane ostrożnie i tylko w określonych przypadkach, zawsze pod ścisłą kontrolą okulisty, gdyż mogą nasilić replikację wirusa
  • Wskazane głównie w zapaleniu błony naczyniowej
  • Przeciwwskazane w aktywnych zmianach nabłonka rogówki
• Krople zwężające źrenicę: w przypadku zapalenia tęczówki, dla zmniejszenia bólu
• Krople nawilżające bez konserwantów: jako leczenie wspomagające

Leczenie chirurgiczne

W ciężkich przypadkach lub przy powikłaniach opryszczki ocznej może być konieczne leczenie chirurgiczne:

• Przeszczep rogówki: w przypadku rozległych blizn rogówki zaburzających widzenie
• Witrektomia: zabieg na ciele szklistym oka, wykonywany przy martwicy siatkówki

Typowy przebieg leczenia

Pierwsza wizyta i diagnoza

1. Dokładny wywiad lekarski i badanie okulistyczne
2. Specjalistyczne testy diagnostyczne
3. Ustalenie dokładnej lokalizacji i stopnia zaawansowania infekcji
4. Opracowanie indywidualnego planu leczenia

Leczenie ostre

1. Wdrożenie odpowiednich leków przeciwwirusowych
2. Kontrola bólu i stanu zapalnego
3. Regularny monitoring postępu leczenia
4. Dostosowanie terapii w zależności od odpowiedzi klinicznej

Leczenie podtrzymujące i zapobiegające nawrotom

1. Długoterminowe leczenie przeciwwirusowe w niższych dawkach
2. Regularne wizyty kontrolne
3. Edukacja pacjenta na temat czynników ryzyka nawrotu
4. Leczenie wspomagające regenerację tkanek oka

Możliwe powikłania nieleczonej opryszczki ocznej

Bez szybkiego i właściwego leczenia, opryszczka oczna może prowadzić do poważnych powikłań:

• Blizny rogówki powodujące zaburzenia widzenia
• Astygmatyzm nieregularny
• Nawracające nadżerki rogówki
• Wtórne zakażenia bakteryjne
• Zaćma
• Jaskra wtórna
• Martwica siatkówki prowadząca do ślepoty

Zapobieganie nawrotom opryszczki ocznej

Chociaż wirus opryszczki pozostaje w organizmie na całe życie, można zmniejszyć ryzyko nawrotów poprzez:

• Unikanie znanych czynników wyzwalających:
  • Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV (noszenie okularów przeciwsłonecznych)
  • Stres fizyczny i psychiczny
  • Osłabienie układu odpornościowego
  • Przegrzanie organizmu
  • Inne infekcje
• Prawidłową higienę:
  • Częste mycie rąk
  • Unikanie dotykania oczu, szczególnie po kontakcie z aktywną zmianą opryszczkową
  • Używanie osobnych ręczników i przyborów toaletowych
  • Właściwe czyszczenie soczewek kontaktowych (jeśli są dozwolone)
• Długoterminową profilaktykę:
  • W przypadku częstych nawrotów lekarz może zalecić długotrwałe stosowanie niskich dawek leków przeciwwirusowych
  • Regularne badania kontrolne u okulisty

Uwaga: Powyższe informacje mają charakter edukacyjny i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Każdy przypadek opryszczki ocznej wymaga indywidualnej oceny i leczenia pod nadzorem specjalisty. Efekty leczenia mogą się różnić w zależności od indywidualnych uwarunkowań pacjenta.

Bibliografia

1. Azher TN, Yin XT, Tajfirouz D, et al. (2017). Herpes simplex keratitis: challenges in diagnosis and clinical management. Clinical Ophthalmology, 11, 185-191.
2. Koganti R, Yadavalli T, Shukla D. (2019). Current and emerging therapies for ocular herpes simplex virus type-1 infections. Microorganisms, 7(10), 429.
3. Koujah L, Suryawanshi RK, Shukla D. (2019). Pathophysiology of herpes simplex keratitis: role of viral-encoded microRNAs, oxidative stress, and inflammation. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2019, 6435364.