Film łzowy – perfekcyjna ochrona narządu wzroku

Odpowiednie struktury w naszych oczy przez cały czas wytwarzają łzy, aby gałka oczna mogła być powleczona tzw. filmem łzowym. Co to takiego i dlaczego film łzowy jest taki ważny?

Mylisz się sądząc, że łzy wydzielane są tylko wtedy, kiedy płaczesz. Prawidłowa praca oka uwarunkowana jest także jego stałym optymalnym nawilżeniem, które gwarantowane jest właśnie przez niezaburzone wydzielanie filmu łzowego.

Co to jest film łzowy? 

Film łzowy to bardzo cienka, naturalna warstwa ochronna pokrywająca przednią część gałki ocznej. Jest on zbudowany z trzech warstw:

• Warstwa lipidowa (tłuszczowa) – to warstwa zewnętrzna, wytwarzana przez gruczoły Meiboma. Chroni oko przed zbyt szybkim odparowaniem wody oraz utrudnia przelewanie się łez przez brzegi powiek. 

• Warstwa wodna – to warstwa środkowa, pomagająca wypłukiwać zanieczyszczenia i drobne ciała obce trafiające na powierzchnię oka. W jej składzie znajdziemy m. in. białka, enzymy i przeciwciała, które działają cytoprotekcyjnie (redukują objawy uboczne najczęściej stosowanych chemioterapeutyków, czyli leków produkowanych w laboratorium, a nie np. preparatów pochodzenia naturalnego), przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo.

• Warstwa mucynowa – to warstwa wewnętrzna, śluzowa, która gwarantuje wyrównanie naturalnej nierówności powierzchni oka oraz dokładne rozprowadzenie na niej całej warstwy filmu łzowego a także ułatwia przylegania cząsteczek wody do zewnętrznej warstwy rogówki. 

Co się dzieje, kiedy pojawiają się zaburzenia w wydzielaniu filmu łzowego?

Najczęściej spotykanym efektem zaburzeń w wydzielaniu filmu łzowego jest Zespół Suchego Oka (ZSO). Zespół Suchego Oka spowodowany niedoborem warstwy wodnej filmu łzowego może wystąpić jako schorzenie/zaburzenie samoistne albo w przebiegu choroby autoimmunologicznej zwanej zespołem Sjögrena.

Około 80% przypadków ZSO to postać z nadmiernym odparowywaniem filmu łzowego, indukowana głównie nieprawidłowościami w strukturze i funkcji gruczołów Meiboma. Pozostałe 20% wiąże się z jego niewłaściwym składem (np. znacznym zwiększeniem lub zmniejszeniem grubości jednej warstwy w stosunku do pozostałych) albo zbyt małą ilością filmu łzowego i niedoborem jego wodnej składowej. 

Pamiętaj: przewlekły i nieleczony ZSO może prowadzić do erozji nabłonka rogówki, a następnie do bakteryjnych lub jałowych owrzodzeń rogówki, które są stanami zagrażającymi utratą widzenia.

Wszystko, co chcesz wiedzieć o wpływie zaburzeń wydzielania filmu łzowego na rozwój Zespołu Suchego Oka znajdziesz w tym wpisie. 

Co sprawia, że pojawiają się zaburzenia wydzielania filmu łzowego?

Do czynników ryzyka odpowiedzialnych za pojawienie się zaburzeń wydzielania filmu łzowego zalicza się m.in:

• zbyt intensywne korzystanie z urządzeń ekranowych (smartfon, laptop, telewizor, tablet) bez robienia stosownych przerw na odpoczynek i ćwiczenia akomodacyjne;
• zbyt długie przebywanie w intensywnie klimatyzowanych pomieszczeniach i pojazdach;
• nieprawidłowe stosowanie soczewek kontaktowych, zwłaszcza noszenie ich dłużej, niż zaleca producent;
• ignorowanie higieny oczu i powiek, np. dotykanie ich brudnymi rękami, nadmierne pocieranie. 

Jak widzisz, są to czynniki na które masz wpływ. O ile czasem nie jesteś w stanie uniknąć stosowanie leków, które także nasilają problemy z wydzielaniem filmu łzowego i nie masz wpływu na uwarunkowania genetyczne, o tyle we wszystkich wypunktowanych przypadkach możesz dokonać zmiany przyzwyczajeń. 

I jeszcze jedno. W diagnozowaniu zespołu suchego oka nieocenione są kwestionariusze, które pozwalają oszacować skalę dolegliwości oraz liczbę objawów. Przeczytasz o nich tutaj.