Przeszkody bezwzględne i względne w wykonaniu laserowej korekcji wady wzroku

Wśród przeciwwskazań do zabiegu laserowej korekcji wzroku istnieją przeciwwskazania bezwzględne i względne.

Pierwsze przesadzają o tym, że nasze oczy nie mogą zostać poddane interwencji laserowej. Nie ma więc sensu szukanie na siłę chirurga, który, ignorując wyniki naszych badań, złamałby procedury i przeprowadził operację mimo wszystko. Zawsze jednak, kiedy opuszczamy gabinet lekarza z odmową wykonania zabiegu laserem, musimy mieć pewność, że odmowa ta nie wynika z „widzi mi się” specjalisty. Możliwe, że odmawia z uwagi na fakt, iż w jego klinice nie ma odpowiedniego sprzętu albo on sam nie ma odpowiednich umiejętności. Musimy więc wprost zapytać, czy odmowa wiąże się z naszym stanem zdrowia i uwarunkowaniami anatomicznymi oka, czy z możliwościami technicznymi kliniki. W tym ostatnim przypadku należy szukać pomocy gdzie indziej.

Drugie, to przeciwwskazania, które mają charakter tymczasowy. Oznacza to, że kiedy znikną obiektywne przeszkody w wykonaniu zabiegu, będzie on mógł zostać przeprowadzony. Należy tylko stworzyć po temu odpowiednie warunki, poczekać na dobry moment. Wraz z rozwojem nauk medycznych oraz pojawiającymi się nowymi metodami leczenia, niektóre przeciwwskazania bezwzględne przesuwane są na listę przeciwwskazań względnych. Oznacza to, że przypadek każdego pacjenta jest analizowany indywidualnie przez co najmniej dwóch specjalistów – okulistę oraz lekarza prowadzącego.

Przeszkody bezwzględne:

• Niektóre zmiany w rogówce (stożek rogówki, wrodzone patologie rogówki, choroby dystroficzne, blizny rogówki) oraz grubość, elastyczność i stopień nawilżenia rogówki. O tym, czy  korekcja jest możliwa przesądza też proporcja korygowanych dioptrii do grubości rogówki. Wszystkie przeciwwskazania, nazwijmy je, okołorogówkowe, wiążą się faktem, że w przebiegu wymienionych chorób rogówki może dojść do jej znacznego ścieńczenia, a w oku z rogówką zdrową może ona być w naturalny sposób zbyt cienka. Podczas interwencji, np. w technice FemtoLASIK, chirurg zużywa rogówkę – czyli wypukłą zewnętrzną warstwę gałki ocznej w jej przedniej części – do stworzenia tzw. płatka rogówki. Różne tzw. zony optyczne zabiegu, różnie zużywają rogówkę. Jeśli lekarz, po badaniach stwierdzi, że nasza rogówka jest za cienka, nie będzie w stanie opracować tzw. architektury zabiegu, czyli zaplanować operacji w taki sposób, żeby uzyskać optymalny dla pacjenta efekt. Zaprogramowanie i przeprowadzenie postępowania, nawet z wykorzystaniem najprecyzyjniejszych laserów, nie będzie po prostu możliwe.

• Zbyt wysoka wada wzroku: krótkowzroczność powyżej – 10 dioptrii i dalekowzroczność powyżej +4 dioptrii. Laser nie jest wystarczający do korekcji, ale wtedy na stałe doszczepić można soczewkę fakijną [link] lub przeprowadzić refrakcyjną wymianę soczewki.

• Trudny w leczeniu astygmatyzm. 99% przypadków astygmatyzmu to wady możliwe do skorygowania laserem. Problem pojawia się wtedy, kiedy skomplikowana postać astygmatyzmu współwystępuje z inną wadą wzroku i/lub chorobą oczu.

• Skłonność do tworzenia bliznowców, czyli zgrubiałej skóry, która wytwarza się w miejscu dawnego zranienia lub innego przerwania ciągłości tkanek, np. cięcia operacyjnego i przybiera rozmiary wykraczające poza granice pierwotnego uszkodzenia, a dodatkowo boli, swędzi, utrudnia ruchy i powoduje znaczny dyskomfort.

Przeszkody względne:

• Zbyt młody wiek. Fakt, że lekarz odmawia laserowej korekcji wzroku osobie zbyt młodej (najczęściej przed ukończeniem 18. roku życia, rzadziej – 21.) wiąże się z faktem, że dopóki gałka oczna jest w fazie wzrostu, każde jej wydłużenie o 1 milimetr indukuje wadę wzroku rzędu -3.00 dioptrii. Kiedy osiągniemy odpowiedni wiek, gałka oczna przestanie rosnąć, będzie to równoznaczne z faktem, że znika kolejna przeszkoda względna, czyli…
• Nieustabilizowana wada wzroku. Przeprowadzenie laserowej korekcji wady wzroku na wadzie nieustabilizowanej wiązać się może z koniecznością dokorygowania jej w przyszłości, czyli z kolejną operacją.
• Zbyt zaawansowany wiek. W tym przypadku, z kolei, chodzi o grubość, stopień uwodnienia oraz sprężystość rogówki oraz ogólny stan zdrowia pacjenta. Jeśli oko jest, kolokwialnie mówiąc, bardzo zużyte, jego parametry fizyczne mogą przesądzać o możliwości interwencji laserem. Dodatkowe choroby ogólnoustrojowe mogą być kropką nad i w decyzji o podjęciu innego leczenia, niż leczenie laserem.
• Choroby z autoagresji (autoimmunologiczne), np. choroba Hashimoto, cukrzyca typu 1., reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) oraz alergia i atopia. Coraz częściej z listy przeciwwskazań bezwzględnych przesuwa się je do przeciwwskazań względnych. Każdorazowo jednak chirurg okulista musi nie tylko przeprowadzić bardzo precyzyjne badania kwalifikujące, ale i skonsultować się z lekarzem prowadzącym pacjenta w chorobie z autoagresji. Możliwe, że w czasie stabilizacji lub remisji choroby uda się przeprowadzić zabieg laserowej korekcji wzroku. Warto jednak mieć świadomość, że choroby autoimmunologiczne to choroby w przebiegu których u pacjentów rejestruje się zaburzenia i znaczne niedobory odporności, nasilenie wewnątrzustrojowych stanów zapalnych, zaburzenia hormonalne, a co za tym idzie – problemy z gojeniem się ran. Jeśli lekarzom nie uda się stworzyć takiej „furtki w czasie”, która dawałaby szanse na przeprowadzenie laserowej korekcji wzroku, musimy szukać innej metody leczenia.
• Ciąża i karmienie piersią. Po urodzeniu dziecka i zakończeniu karmienia, pacjentka jest gotowa do zabiegu. Chyba że w grę wejdą inne przeciwwskazania.

• Zażywanie niektórych leków, np. sterydów, które zwiększają prawdopodobieństwo powikłań ocznych, takich jak jaskra i zaćma posterydowa. Jeśli można czasowo sterydy odstawić, można też podjąć próbę przygotowania pacjenta do zabiegu. Także zażywanie leków hormonalnych, w tym pigułek antykoncepcyjnych, wymaga opracowania schematu ich zażywania w okresie przed- i pooperacyjnym we współpracy z lekarzem prowadzącym.

Zespół suchego oka. Nieprawidłowy skład albo zbyt szybkie parowanie płynu łzowego prowadzą do nadmiernego wysychania rogówki i spojówki. U chorych często stwierdza się punktowe ubytki nabłonka w dolnej części rogówki lub w obrębie szpary powiekowej. Zmiany występują obuocznie i mają charakter bardzo przewlekły. Nie ma możliwości całkowitego wyleczenia zespołu suchego oka. Objawy choroby zazwyczaj utrzymują się przez całe życie. Wyjątek stanowi tzw. wtórny zespół suchego oka, związany ze stosowaniem leków, którego objawy mogą się cofnąć lub ulec osłabieniu po ich odstawieniu.