Anatomia oka – podstawowe informacje dla krótkowidzów i dalekowidzów

Krótkowzroczność i dalekowzroczność (nadwzroczność) to najczęściej występujące wady wzroku. Zarówno krótkowidz, jak i dalekowidz są w stanie precyzyjnie opisać z jakimi problemami borykają się na co dzień i nazwać dolegliwości, które wiążą się z ich wadami refrakcji. Trudności pojawiają się, kiedy poprosimy ich o opisanie przyczyn wady, ponieważ opis taki wymaga wiedzy na temat anatomii oka oraz jego funkcjonowania.

Krótkowzroczność to wada wzroku polegająca na tym, że równoległe promienie świetlne wpadające do oka załamują się nie na siatkówce, lecz przed nią. Wyróżniamy następujące rodzaje krótkowzroczności:

• Osiową – spowodowaną przez zbyt długą gałkę oczną i powiększającą się wraz z jej wydłużaniem i rozciąganiem się w tylnym biegunie twardówki, naczyniówki i siatkówki. Po urodzeniu w oczach każdego dziecka występuje tzw. fizjologiczna nadwzroczność (wiązka światła ogniskuje się za siatkówką), która wraz z wydłużaniem gałki ocznej stopniowo się zmniejsza, by osiągnąć miarowość (emmetropizacja). Czasami proces wydłużania gałki ocznej postępuje dalej prowadząc do krótkowzroczności.
• Soczewkową (krzywiznową) – spowodowaną zbytnią kulistością (wypukłością) soczewki, jej pęcznieniem, zmianą jej mocy łamiącej.
• Rogówkową – wynikającą ze zbytniej kulistości rogówki.

Dalekowzroczność (nadwzroczność) o wada wzroku polegająca na tym, że równoległe promienie świetlne wpadające do oka po przejściu przez ośrodki optyczne oka załamują się nie na siatkówce lecz za nią. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być zbyt krótka gałka oczna lub zbyt mała siła łamiąca rogówki lub soczewki. 

Za co odpowiadają poszczególne elementy gałki ocznej?

Gałka oczna składa się z trzech błon: zewnętrznej błony włóknistej (twardówka i rogówka), środkowej naczyniowej (tęczówka, ciało rzęskowe, naczyniówka) oraz wewnętrznej (siatkówka).

• Twardówka – nadaje kształt gałce ocznej i chroni wnętrze oka; z przodu twardówki znajduje się otwór, który okala rogówkę, z tyłu – otwór, który otacza kanał nerwu wzrokowego.

• Rogówka – to przezroczysta przednia błona oka. Składa się aż z sześciu warstw: nabłonka przedniego, błony granicznej przedniej (tzw. warstwy Bowmana), istoty właściwej rogówki (zrębu) stanowiącego 90% grubości rogówki, blaszki granicznej tylnej (błony Descemeta) i śródbłonka. Między istotą właściwą a blaszką graniczną tylną znajduje się warstwy Duy – ma zaledwie 15 mikrometrów grubości, jest naprawdę twarda i wytrzymała (niestraszne są jej ciśnienia rzędu 1,5-2 barów). To przez rogówkę wpada do oka światło.

• Tęczówka – odpowiada za kolor oczu, to w niej znajduje się otwór zwany źrenicą, której szerokość zmienia się zależnie od natężenia światła.

• Naczyniówka –  znajduje się między twardówką a siatkówką. Zbudowana jest ona z licznych naczyń krwionośnych i wyściela całą komorę ciała szklistego. Zaopatruje zewnętrzną część siatkówki w tlen i składniki odżywcze.

• Soczewka – ma zdolność zmiany kształtu, dzięki czemu może zmniejszać lub zwiększać swoją moc optyczną. Mechanizm ten nazywany jest akomodacją. Umożliwia on ostre widzenie przedmiotów znajdujących się w różnej odległości od oka.

• Siatkówka – ma bardzo skomplikowaną budowę – to aż 10 warstw, wśród których znajduje się warstwa komórek nabłonka barwnikowego, komórki fotoreceptorów (pręciki – odpowiadają za widzenie zmierzchowe, a czopki – odpowiadają za widzenie dzienne i rozpoznawanie barw) oraz komórki nerwowe i glejowe. Pręciki i czopki zawierają barwniki wzrokowe, które pod wpływem światła się rozkładają się, co powoduje, że bodziec świetlny zmienia się w bodziec nerwowy, który płynie drogą wzrokową do mózgu.

Jak widzisz, krótko- i dalekowzroczność związane są z anatomicznymi wadami w budowie gałki ocznej. Wadliwe zbudowana rogówka lub soczewka mogą być także przyczyną powstawania astygmatyzmu – polega on na tym, że układ optyczny oka nie jest w stanie prawidłowo skupić promieni świetlnych na siatkówce. Równoległe promienie świetlne załamują się w dwóch różnych płaszczyznach (np. pionowej i poziomej), co skutkuje nieostrością obrazu, jego krzywieniem się i falowanie oraz kiepskim kontrastem. 
Zarówno krótkowzroczność, jak i dalekowzroczność i astygmatyzm mogą być korygowane laserowo. Sprawdź, czy kwalifikujesz się do takiego zabiegu.