Czym się różni zaćma od jaskry?

Zaćma i jaskra to dwie różne choroby, ale w powszechnym odczuciu ich ciężar gatunkowy jest porównywalny – obu boimy się ze względu na możliwą utratę wzroku. Zaćma to postępujące mętnienie soczewki aż do momentu, w którym staje się ona całkowicie nieprzezierna, a jaskra to postępujący zanik nerwu wzrokowego.

W przebiegu zaćmy mamy do czynienia z degeneracją jednego elementu struktury oka – soczewki. W przebiegu jaskry degeneracji degeneracji podlegają włókna nerwowe odpowiedzialne za transmisję wrażeń wzrokowych do mózgu. Obie choroby powodują zaburzenia widzenia i stopniową utraty wzroku. Najbardziej obawiamy się tego, że będzie to utrata trwała. 

Zaćma – pierwsze objawy

Do objawów, które stanowczo wymagają diagnostyki w kierunku zaćmy należą:

• trudności z odpowiednią oceną odległości,
• pogorszenie widzenia po zmroku lub w ciemnym pomieszczeniu, ale też częste wrażenie, że lepiej widzimy w pochmurne dni,
• nieprzyjemne oślepianie przez intensywne źródła światła, np. w trakcie prowadzenia samochodu nocą, 
• trudności z rozróżnianiem barw
• widzenie przedmiotów „jak przez brudną szybę” albo “jak przez mgłę”.

Objawy te mogą pojawić się w każdym wieku. Jeśli wymieniamy okulary i okulista/optometrysta ma problem z doborem optymalnej korekcji, bo ciągle nam coś nie gra, a doświadczamy choć jednego z w/w objawów, konieczne jest badanie stwierdzające w jakim stanie są soczewki naszych oczu. 

Nieleczona zaćma a ryzyko ataku jaskry

Zaćma nie atakuje nagle, rozwija etapami: od niewielkiego zmętnienia występującego tylko na obrzeżach soczewki, przez zaćmę zaawansowaną, niedojrzałą, aż do postaci, w której zmętnienie soczewki jest już całkowite. Postępującemu mętnieniu soczewki towarzyszą zmiany w jej strukturze: z elastycznej, miękkiej i cienkiej staje się ona sztywna, twarda i gruba. “Rozpychając się” w oku powoduje więc ucisk naczyń krwionośnych, wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego i może przyczynić się do ataku jaskry.

Jaskra – objawy, na które trzeba bezzwłocznie reagować

Objawy jaskry długo mogą pozostawać niezauważone, choć część chorych dostrzega z perspektywy czasu, że w początkowym stadium procesu neurodegeneracyjnego odczuwało się m.in.:

• światłowstręt,
• łzawienie oczu,
• mroczki podczas spoglądania na światło,
• trudności z widzeniem w ciemności.

Kiedy jaskra przechodzi w fazę ostrą, możemy odczuwać także inne dolegliwości, których nie łączymy z problemami okulistycznymi, np. nudności, bóle brzucha, wymioty czy bóle głowy.

Najczęściej mamy do czynienia z jaskrą pierwotną otwartego kąta, która (85-90% przypadków), która rozwija się obuocznie. Uszkodzenie nerwu wzrokowego jest wówczas spowodowane takimi czynnikami jak: podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, wiek powyżej 40 r.ż., krótkowzroczność powyżej 4 dioptrii czy cienka rogówka. Występowanie jaskry u najbliższych krewnych (zwłaszcza rodziców) jest dodatkowym czynnikiem obciążającym. 

Nagły ostry atak jaskry, spowodowany gwałtownym wzrostem ciśnienia w oku a objawiający się bardzo silnym bólem oka i głowy, nudnościami, wymiotami, nieprzyjemnym odczuciem, że gałka oczna jest twarda jak kamień oraz szeregiem objawów związanych z zaburzeniami widzenia pojawić się może w przebiegu innej odmiany choroby – jaskry z zamykającym się kątem przesączania. Atak taki w bardzo krótkim czasie doprowadzić może do zaniku włókien nerwowych siatkówki i ślepoty, dlatego interwencja medyczna musi być natychmiastowa! 

Czy ubytki w polu widzenia u osób chorych na zaćmę i na jaskrę są takie same?

W przebiegu zaćmy  zmętnienie często pojawia się najpierw w centralnej części soczewki, powodując nieostre, rozmyte widzenie przy czytaniu lub obserwacji odległych przedmiotów. Jeśli soczewka mętnieje najpierw w części obwodowej, przez dłuższy czas możemy nie doświadczać żadnych kłopotów ze wzrokiem! 

W przebiegu jaskry bardzo długo zachowane jest widzenie centralne, a ubytki lokalizują się na obwodzie pola widzenia, które stopniowo zawęża się i mamy w końcu do czynienia z tzw. widzeniem lunetowym. 

Leczenie zaćmy

Zaćmy nie da się zahamować ani wyleczyć farmakologicznie. Jednym rozwiązaniem jest interwencja operacyjna. 

Możemy zdecydować się na: 

• Fakoemulsyfikację zaćmy – to metoda polegająca na usunięciu zaćmy za pomocą ultradźwiękowej końcówki i wszczepieniu sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej.

• Femtoemulsyfikację zaćmy – to operacja wysokoprecyzyjnym laserem femtosekundowym. To metoda polegająca na wykonaniu mikronacięć (tzw. portów) w rogówce i usunięciu przez nie zmętniałej soczewki a następnie wprowadzeniu nowej.

Leczenie jaskry

Jaskra ma charakter postępujący i obecnie nie znamy metody leczenia, która pozwoliłaby na całkowite zahamowanie jej rozwoju albo na odwrócenie trwałych ubytków widzenia. Jednak im wcześniej jaskra zostanie rozpoznana, tym większa szansa na spowolnienie jej postępu i zachowanie wzroku. Regularne wykonywanie badań diagnostycznych – przynajmniej raz na 2 lata przez osoby zdrowe, oraz raz na rok przez osoby obciążone rodzinnie bądź będące w grupie ryzyka to absolutne minimum. 

Obok leczenia farmakologicznego, w leczeniu jaskry stosuje się:

• zabiegi chirurgii tradycyjnej (trabekulektomia, kanaloplastyka)
• zabiegi chirurgii laserowej (selektywna trabekuloplastyka laserowa SLT, mikropulsowa trabekuloplastyka laserowa (MLT), irydektomia laserowa, irydoplastyka laserowa),
• diatermię (punktowe nagrzewanie tkanek za pomocą silnego pola elektromagnetycznego) lub selektywne przymrażanie odpowiednie fragmentów tkanek oka celem poprawienia odpływu z niego cieczy wodnistej, co obniża ciśnienie panujące w oku i spowalnia przebieg choroby.