Praca przy komputerze a wada wzroku

Kwestia pracy przy komputerze oraz kłopotów ze wzrokiem to cała grupa zagadnień, u źródeł których stoi przeświadczenie, że „patrzenie się w monitor psuje wzrok”. W czasach, w których komputery stacjonarne i laptopy stanowiły narzędzia pracy nielicznej grupy osób, rzadko zwracało się uwagę na to, że nadmierna ekspozycja oczu na emitowane przez monitory promieniowanie może mieć negatywny wpływ na nasze oczy.

Kiedy jednak komputery stały się urządzeniami obecnymi w każdym domu, dostępnymi dla osób w każdy wieku i o każdej porze dnia, zaczęliśmy dostrzegać zależność między pracą przy monitorze, a kłopotami ze wzrokiem. Warto mieć świadomość, że dziś, kiedy używamy słowa „komputer” musimy mieć na myśli także tablety czy smartfony.

Komputeryzacja naszego życia osiągnęła taki stan, że prawie nie rozstajemy się z urządzeniami elektronicznymi, które użytkowane niewłaściwie mogą przyczyniać się do pojawienia się lub pogłębienia wad wzroku oraz chorób oczu. Wiedza na temat prawidłowego użytkowania urządzeń elektronicznych jest więc niezbędna, żeby wynalazki, które uznajemy za jedne z najbardziej wartościowych w historii ludzkości, nie obracały się przeciwko nam.

Dlaczego monitor komputera/smartfona ma niekorzystny wpływ na wzrok?

Każdy monitor komputerowy emituje następujące rodzaje promieniowania:

• rentgenowskie – promienie X  (emitowane przez tylną część monitora)
• podczerwone – IR  (emitowane przez tylną część monitora )
• niskoczęstotliwościowe – VLF, ELF (emitowane przez tylną część monitora)
• ultrafioletowe – UV (znikome)

Uważa się, że promieniowanie IR powoduje choroby oczu, a promieniowanie VFL i ELF oskarżane jest o przyczynianie się do pogłębiania wad wzroku.

Każdy monitor komputerowy emituje światło. Szczególnie niebezpieczne dla oczu jest światło niebieskie. Odbierane jest w oku przez komórki światłoczułe siatkówki i przekazywane do szyszynki. Raz, że może uszkadzać samą siatkówkę, dwa – zaburza wydzielanie melatoniny w organizmie, a tym samym rozregulowuje nasz rytm dobowy.

Osoby, których ostatnia czynność przed snem to wpatrywanie się w smartfon albo serial na laptopie mają zmniejszoną potrzebę snu. Łatwo sobie wyobrazić, co dzieje się z organizmem, który zostaje wytrącony z naturalnego dlań rytmu snu i czuwania. Bezsenność, ciągłe zmęczenie, spadek odporności, zaburzenia łaknienia, problemy z pamięcią… oraz zaburzenie widzenia (jako wtórna przypadłość związana z przemęczeniem) stają się naszą codziennością.

 Czy zatem każdy monitor komputera to swego rodzaju bomba z opóźnionym zapłonem, od której powinniśmy się trzymać jak najdalej? Wiemy przecież, że jest to właściwie niewykonalne…  Znawcy sprzętu komputerowego są zdania, że monitor komputera powinien być precyzyjnie dobrany do naszych potrzeb, czyli w zależności od tego, do czego tego komputera używamy. Przed zakupem należy pochylić się nad takimi parametrami jak rodzaj matrycy, odświeżanie obrazu, rozdzielczość, przekątna oraz proporcje.

Jeśli te informacje nic nam nie mówią, skorzystajmy z pomocy sprzedawcy, albo przegadajmy sprawę z kimś, kto naprawdę jest pasjonatem sprzętu elektronicznego.

Z nosem w smartfonie

Z nosem w… – czyli po prostu za blisko monitora. Im bliżej oczu umieszczony monitor komputera, tableta czy smartfona, tym większy wysiłek mięśni odpowiadających za akomodację soczewki. Może pojawić się tzw. przykurcz (skurcz, spazm) akomodacyjny. Im mniejsze ekran, tym większe ryzyko. O co chodzi?

Soczewka oka ma zdolność akomodacji i dzięki czemu bez problemu widzimy obiekty znajdujące się zarówno blisko jak i daleko. Akomodacja polega na zmianie kształtu oraz mocy łamiącej soczewki. Zmiany te, są możliwe dzięki odpowiedniemu napięciu okrężnych włókien mięśnia rzęskowego oka. Podczas patrzenia w dal mięsień ten jest rozluźniony, z kolei w trakcie obserwowania obiektów z bliskiej odległości jest on napięty. Przez skurcz akomodacyjny, po dłuższym wpatrywaniu się np. w ekran telefonu, oko nie jest w stanie dostosować się do patrzenia w dal, w wyniku czego, przez pewien czas po oderwaniu wzroku od ekranu oddalone przedmioty są słabo widoczne.

Jeśli gdzieś upatrywać źródeł powszechnego przekonania o tym, że „komputery psują wzrok” to właśnie tutaj: zbyt częsty lub długotrwały wytężony wysiłek akomodacyjny może  być przyczyną powstania i rozwoju krótkowzroczności. Dzieje się tak zwłaszcza u dzieci, które bez opamiętania korzystają ze smarfonów. Początkowo pojawia się tzw. krótkowzroczność pozorna (szkolna), którą można próbować opanować np. za pomocą kropli rozluźniających mięśnie oka. Niewyłapana w porę krótkowzroczność pozorna może przejść w stan trwały.

Ergonomia miejsca pracy

Mamy już swój wymarzony komputer, najczęściej w wersji mobilnej, czyli laptop, i cieszymy się niezmiernie, że możemy pracować czy oglądać filmy dosłownie wszędzie. Tymczasem warto by było mimo wszystko zorganizować sobie maksymalnie ergonomiczne miejsce pracy. Jeśli ta organizacja nie należy do nas, bo pracujemy w czasie i miejscu wskazanym przez pracodawcę (na etacie, po prostu…), pamiętajmy, że Przepisy BHP bardzo szczegółowo regulują w jaki sposób powinno się zorganizować stanowisko pracy biurowej, aby zminimalizować negatywne oddziaływanie ekranu komputerowego.

Twój pracodawca musi tych przepisów przestrzegać. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1.12.1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, przepisy w tym zakresie odnoszą się do każdej osoby zatrudnionej przez pracodawcę, użytkującej w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Sprawdź więc, czy twoje stanowisko pracy jest ergonomiczne, to znaczy m. in.:

• odległość między monitorami wynosi 60 cm, a między pracownikiem a tyłem innego sąsiedniego monitora – 80 cm,
• odległość między pracownikiem a monitorem wynosi od 40 cm do 75 cm,
• monitor ekranowy spełnia określone wymagania: znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne, a obraz stabilny, ekran powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr itd.,
• wszystkie niezbędne urządzenia potrzebne w pracy przy komputerze są w zasięgu twojej ręki i nie wymuszają zmiany pozycji ciała podczas ich użytkowania.

Do obowiązków pracodawcy należy takie zorganizowanie twojego czasu pracy, żebyś po każdej godzinie nieprzerwanej pracy przy komputerze miał możliwość zmiany rodzaju pracy na taką, która nie będzie obciążała wzroku lub będzie wykonywana w zmienionej pozycji ciała. Jeśli nie ma takich możliwości, musi zezwolić ci na co najmniej 5-minutową przerwę co każdą godzinę pracy przed ekranem monitora

Bez względu na to, czy pracujesz z domu, czy w siedzibie firmy, pamiętaj, że górna krawędź monitora powinna znajdować się na linii wzroku, a jego centrum ok. 10 cm poniżej. Dzięki temu wzrok skierowany będzie delikatnie ku dołowi. Zmniejszy to napięcie karku. Ponadto objęcie wzrokiem całego ekranu, będzie wymagało jedynie ruchu oczu, nie całego ciała.

Bardzo ważne jest, aby monitor umiejscowiony był w pobliżu źródła światła dziennego. Optymalna jest sytuacja, w której monitor stoi bokiem do okna – unikamy wtedy szkodliwych odbić. Nie powinno się łączyć oświetlenia naturalnego z dziennym.

Ergonomia miejsca pracy to także optymalny poziom nawilżenia powietrza, dzięki któremu śluzówka oka nie jest narażona na wysychanie. Badania dowiodły, że w trakcie patrzenia w ekran rzadziej mrugamy, co za tym idzie oko jest mniej zwilżone. Optymalne nawilżenie powietrza (45–55%) oraz używanie kropli do oczu z hialuronianem sodu, tzw. sztucznych łez pomoże nam przetrwać dzień pracy przy monitorze bez uczucia piasku pod powiekami, szczypania i pieczenia.

Jeśli cierpimy na zespół suchego oka, dbanie o odpowiedni poziom nawilżenia śluzówek jest warunkiem niezbędnym, żeby w ogóle dało się pracować przy komputerze.

Ćwiczenia korzystnie wpływające na oczy u osób dużo pracujących przy komputerze

Już w roku 1994 American Academy of Ophthalmology zdefiniowała jednostkę chorobową o nazwie CVS (Computer Vision Syndrome) czyli Syndrom Widzenia Komputerowego, albo jak wolicie Zespół Zmęczenia Oka Spowodowany Długotrwałą Pracą przy Komputerze. Na CSV narażonych jest 75% osób, które spędzają przed komputerem więcej niż 2 godziny dziennie. Obecnie możemy także spotkać się z terminem Office-Eye-Syndrom –  Syndrom Oka Biurowego.

 Jakie są objawy obu syndromów?

• osłabienie wzroku
• ból oczu
• swędzenie oczu
• zespół suchego oka
• bóle głowy
• bóle karku i ramion, skurcze

Mając świadomość wpływu wszechobecnych monitorów komputerowych na nasz wzrok, możemy pracując przy monitorze (albo zabawiając się smartfonem) wykonywać ćwiczenia wspomagające akomodację i odciążające nasz wzrok.

• Po 20 minutach patrzenia na ekran monitora oderwij wzrok od ekranu i popatrz w dal, najlepiej na coś zielonego.
• Przenosić spojrzenie kolejno w dół, górę, lewo i prawo. Nie ruszaj przy tym głową! Poruszają się tylko twoje oczy.
• Zasłoń oczy szczelnie dłońmi. Patrz w ciemność tak długo, aż przestaniesz widzieć świetlne plamy.

Okulary do pracy przy komputerze!

Czy istnieją specjalne okulary do pracy przy komputerze? Jeśli macie okulary ze szkłami perfekcyjnie dopasowanymi do waszej wady wzroku, możecie zadbać jeszcze o to, żeby były one powleczone powłoką antyrefleksyjną, której zadaniem jest likwidowanie refleksów świetlnych odbijających się od ekranu komputera. Ciekawą nowinką na rynku okularów jest oferowana coraz częściej jako dodatek powłoka Blue Resistant lub ukryta pod inną nazwą powłoka chroniąca oko przed szkodliwym światłem niebieskofioletowym.