Nowoczesne sztuczne soczewki wewnątrzgałkowe (IOL)

Nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na pytanie o to, która sztuczna soczewka jest obiektywnie najlepsza. Okuliści mawiają: “Soczewki wewnątrzgałkowe są tak wyjątkowe i różne jak nasi pacjenci”. Oznacza to, że dobór sztucznych soczewek traktowany jest bardzo indywidualnie i te, które zachwycą jednego pacjenta, dla innego będą zupełnie nieużyteczne.

Przygotowując się do operacji wszczepienia sztucznej soczewki, warto zadać sobie m. in. następujące pytania:

• Czy po operacji wciąż chcę nosić okulary? 

A jeśli tak, to czy:

• Czy wolę widzieć lepiej z daleka czy z bliska?
• Czy chcę ostro widzieć na każdą odległość – bliską, pośrednią i daleką?
• Czy zależy mi na jednoczesnej operacji zaćmy,prezbiopii i korekcji wady wzroku?
• Czy chcę dodatkowo chronić siatkówkę filtrem światła niebieskiego?

Najczęściej wymiana soczewki własnej na sztuczną następuje u pacjentów w zaawansowanym wieku. Przyczyną wymiany jest najczęściej zaćma albo starczowzroczność. Bywa, że oba problemy występują równocześnie.

W przypadku zaćmy wymiana soczewki własnej pacjenta na soczewkę sztuczną jest niezbędna, ponieważ soczewka własna staje się mętna, co może prowadzić nawet do całkowitej utraty widzenia. W przypadku starczowzroczności soczewka własna ulega postępującemu zesztywnieniu, co przy równoczesnym osłabieniu zdolności akomodacyjnych oka powoduje znaczną utratę ostrości widzenia.

Jakby tego było mało, zarówno osoby borykające się z zaćmą, jak i ze starczowzrocznością mogą być dodatkowo obarczone wadami wzroku: krótkowzrocznością, dalekowzrocznością albo astygmatyzmem. 

Co to jest sztuczna soczewka?

Nowoczesna soczewka wewnątrzgałkowa (z angielskiego intraocular lens, IOL) to wykonana z tworzywa sztucznego soczewka charakteryzująca się, w zależności od rodzaju, różnymi właściwościami skupiania i rozpraszania światła. Obecnie stosowane soczewki to najczęściej wysokiej jakości soczewki zbudowane z okrągłej części głównej oraz dwóch ramion (haptenów), których rolą jest utrzymywanie soczewki we właściwej pozycji. Tzw. soczewki zwijalne można wprowadzać do oka przez niewielki, 2mm otwór wykonywany podczas operacji usunięcia zaćmy. 

Warto wiedzieć, że tak w przypadku operacji zaćmy, jak i korekcji starczowzroczności można zastosować wymianę soczewki na taką, która zlikwiduje nie tylko pierwotny problem, ale także skoryguje wadę wzroku. 

Wymianą soczewki może być wykonywana przy użyciu różnych, indywidualnie dopasowanych soczewek. 

W leczeniu zaćmy oraz starczowzroczności stosuje się:

• soczewki jednoogniskowe (zwane również ”soczewkami wzmacniającymi” ) sferyczne i asferyczne – w zależności od wybranej opcji pacjent może doświadczać mniejszego (soczewka asferyczna) lub większego (soczewka sferyczna) zniekształcenia obrazu na obrzeżach soczewki. 
• soczewki wieloogniskowe (trifokalne/multifokalne lub EDOF – extended depth of focus), dzięki którym oprócz usunięcia zaćmy pacjent może liczyć na bardzo dobrą ostrość wzroku do dali, bliży (35-40 cm) oraz odległości pośredniej  (60-90 cm)
• soczewki toryczne jednoogniskowe (likwidują astygmatyzm, zapewniają ostre widzenie do dali albo do bliży) albo  soczewki toryczne wieloogniskowe (likwidują astygmatyzm, zapewniają ostre widzenie do dali, do bliży oraz na odległości pośrednie)

Standardowe soczewki jednoogniskowe gwarantują, że wyraźnie widzimy tylko w jednej odległości. Tylko one refundowane są przez NFZ. 

Jaką funkcje pełnią filtr UV i filtr światła niebieskiego?

Nowoczesne sztuczne soczewki barwy białej lub żółtej mogą być dodatkowo wyposażone w filtry UV i/lub filtr światła niebieskiego – blue light filter. Światło niebieskie i promienie UV szkodzą siatkówce, przyspieszając rozwój wszelkich zmian zwyrodnieniowych (m.in. przyczyniają się do zachorowania na AMD – zwyrodnienie plamki żółtej). Nasza własna soczewka wewnątrzgałkowa dobrze filtruje światło niebiesko-fioletowe i dlatego warto  wybrać implanty, które doskonale imitują ten nasz fizjologiczny filtr. Soczewki z filtrem światła niebieskiego umożliwiają również najlepszy kontrast widzenia. 

Co to są soczewki multifokalne – tryfokalne?

Działanie soczewek multifokalnych jest bardzo podobne do szkieł progresywnych stosowanych w okularowej korekcji wad wzroku. To soczewki wieloogniskowe (multifokalne) o unikalnej konstrukcji wykorzystującej zdolności naszego mózgu do tzw. neuroadaptacji (trwa ona średnio od jednego do trzech miesięcy, a nawet dłużej u niektórych pacjentów).  Zapewniają one doskonałą jakość widzenia i naturalną wrażliwość na kontrast zarówno u pacjentów z krótkowzrocznością i dalekowzrocznością, jak i z astygmatyzmem. 

Co to jest soczewka akomodacyjna?

Soczewka akomodacyjna (jeszcze w rozwoju) to ultranowoczesny wytwór zaawansowanej inżynierii biomedycznej pozwalający w sposób zbliżony do naturalnego odtworzyć naturalne mechanizmy akomodacji oka. Oznacza to ostrość widzenia do bliży (czytanie), widzenia pośredniego (praca przy komputerze, spotkania towarzyskie, rzut oka na deskę rozdzielczą samochodu), oraz do dali (jazda samochodem, obserwacja odległych krajobrazów). 

To soczewka, która łączy doskonałą ostrość widzenia z najlepszym możliwym kontrastem i realistycznym postrzeganiem kolorów. Poprzez skorygowanie błędów obrazowania, które mogą być spowodowane przez sztuczne soczewki (aberracje), poprawia percepcję wzrokową, szczególnie o zmierzchu lub trudnych warunkach pogodowych.

Korekcja ciężkiej ametropii za pomocą dwóch soczewek

Ametropia to wada wzroku spowodowana nieprawidłowym stosunkiem skupiającej zdolności soczewki oka do wymiarów anatomicznych oka.

Do korekcji ciężkiej ametropii można użyć dwóch sztucznych soczewek – tej drugiej w celu wzmocnienia działania wcześniej wszczepionej soczewki wewnątrzgałkowej. Jest to przydatne, jeśli sama soczewka główna okazuje się zbyt słaba, aby np. zrekompensować silną nadwzroczność (dalekowzroczność). Soczewkę dodatkową wszczepia się cztery do sześciu tygodni po soczewce głównej. Połączenie soczewki IOL z soczewką dodatkową może być również odpowiednim rozwiązaniem w innych przypadkach, ponieważ dwie soczewki o mniejszej mocy mają ogólnie mniejszą grubość niż pojedyncza soczewka o większej mocy.

Zastosowanie soczewki dodatkowej jest również zalecane w chirurgii zaćmy u dzieci, ponieważ refrakcja u dzieci zmienia się z powodu wzrostu. Dodatkową soczewkę można aktualizować bez konieczności wymiany soczewki wewnątrzgałkowej w torebce.