Leczenie starczowzroczności
Tymczasem wzrok człowieka ulega naturalnemu pogorszeniu już po 40. roku życia i nie ma to nic wspólnego z ewentualnymi wadami takimi jak krótkowzroczność, nadwzroczność (dalekowzroczność) czy astygmatyzm. Mało tego: pojawia się także u osób, które nigdy nie miały zdiagnozowanej żadnej wady wzroku. Starczowzroczność jest bowiem związana z postępującym zesztywnieniem soczewki i osłabiającą się zdolnością akomodacji oka (mięśnie akomodacyjne robią się coraz słabsze). Zmianom tym nie da się zapobiec – wynikają z naturalnego zużycia naszego organizmu. Nawet najzdrowszy tryb życia nie spowoduje, że nas ominą. Warto dodać, że niektóre choroby, jak cukrzyca, czy zażywanie leków antyhistaminowych albo antydepresantów mogą przyspieszyć rozwój starczowzroczności.
Szacuje się, że do roku 2020 liczba osób walczących z presbiopią na świecie wyniesie około 1,3 miliarda. To problem łatwy do zdiagnozowania i możliwy do skorygowania. Warto więc sięgnąć po pomoc specjalisty.
„Za krótkie ręce”, czyli dalekowidz czyta gazetę
Pierwszych objawów starczowzroczności nie sposób nie odczuć: zaburzenia akomodacji odczuwane są jako duży dyskomfort. Ten pierwszy etap sztywnienia soczewki zachodzi skokowo, a w pewnym momencie proces spowalnia i toczy się mniej gwałtownie. Co dwa-trzy lata to utrata ostrości widzenia o ćwierć czy pół dioptrii korekcji do bliży. Śmiejemy się wtedy, że mamy za krótkie ręce do czytania – czyli nie jesteśmy w stanie odsunąć czytanego tekstu od oka na taką odległość, żeby widzieć go wyraźnie – i określamy się mianem dalekowidzów. Ale tak naprawdę w grę wcale nie musi wchodzić „zwykła” dalekowzroczność (nadwzroczność) albo chodzi nie tylko o nią. To ewoluująca prezbiopia, określana także mianem starczowzroczności albo dalekowzroczności starczej, która daje następujące objawy:
- niemożność przeczytania tekstu z bliska – im mniejsze litery, tym większy kłopot (SMS, przypis w książce, menu w restauracji, tekst na monitorze komputera)
- ból głowy i zmęczenie wzroku, kiedy patrzymy z bliska
- kłopoty z akomodacją wzroku w tzw. szarej godzinie (kiedy zapada zmrok albo tuż po jego zapadnięciu)
Trzeba mieć świadomość, że już po 35. roku życia nasz wzrok, niezależnie od wcześniej zdiagnozowanych wad, zaczyna się pogarszać. Prezbiopia diagnozowana bywa najczęściej już po 40. roku życia, a jej największe nasilenie przypada na czas, kiedy mamy 40-55 lat. Około 60. roku życia (niektórzy są zdania, że między 65. a 70.) dochodzi do zatrzymania tego procesu.
Możemy łatwo sprawdzić, czy dotknęły nas początki starczowzroczności. Skoncentrujmy się na czytaniu tekstu z bliska, a następnie szybko spójrzmy w dal – np. na okno, obraz lub telewizor. Jeśli przesunięcie wzroku na widzenie do dali zajmuje kilka sekund (aż do momentu, gdy znów zobaczymy ostry obraz), powinniśmy szukać pomocy okulistycznej.
Korekcja starczowzroczności
Prezbiopia łatwo poddaje się korekcji okularowej, ale jeśli prowadzimy aktywny tryb życia, warto szukać też innych rozwiązań.
Okulary do czytania
Jeśli objawy starczowzroczności pojawiły się u osoby ze zdiagnozowaną wadą wzroku, jeszcze do niedawna musiała ona zaopatrzyć się w dwie pary okularów – pierwsze adekwatne do swojej wady i drugie do czytania.
Potem pojawiły się okulary dwuogniskowe czyli takie, w których wbudowane są dwie moce – w głównym obszarze (gdy patrzymy na wprost) moc do widzenia z oddali, a w jej dolnym segmencie – wyższa moc ułatwiającą czytanie. Jednak przejście z jednego obszaru do drugiego jest dla oka bardzo nienaturalne, odbywa się skokowo, i nie każdy pacjent był w stanie przyzwyczaić się do noszenia okularów dwuogniskowych. Stworzono więc okulary progresywne. Dzięki okularom progresywnym zmiana wartości korekcyjnej na powierzchni soczewki odbywa się nie skokowo, ale płynnie. Górna część szkła korygującego służy do widzenia przedmiotów położonych daleko, niżej jej moc przyrasta w taki sposób, żeby widzieć ostro odległości pośrednie (od kilku metrów do kilkudziesięciu centymetrów). Dolny obszar służy do czytania i patrzenia na odległość poniżej pół metra. W okularach progresywnych można mieć także szkła korygujące inne wady wzroku.
Dwie pary, soczewki dwuogniskowe i soczewki progresywne
Jeśli objawy starczowzroczności pojawiły się u osoby ze zdiagnozowaną krótkowzrocznością, jeszcze do niedawna musiała ona zaopatrzyć się w dwie pary okularów – pierwsze adekwatne do swojej wady wzroku i drugie do czytania. Potem pojawiły się soczewki dwuogniskowe czyli takie, w których wbudowane są dwie moce – w głównym obszarze (gdy patrzymy na wprost) moc do widzenia z oddali, a w jej dolnym segmencie – wyższa moc ułatwiającą czytanie.
Jednak przejście z jednego obszaru do drugiego jest dla oka bardzo nienaturalne, odbywa się skokowo, i nie każdy pacjent był w stanie przyzwyczaić się do noszenia okularów dwuogniskowych. Stworzono więc soczewki progresywne.
Dzięki soczewkom progresywnym zmiana wartości korekcyjnej na powierzchni soczewki odbywa się nie skokowo, ale płynnie. Górna część soczewki służy do widzenia przedmiotów położonych daleko, niżej jej moc przyrasta w taki sposób, żeby widzieć ostro odległości pośrednie (od kilku metrów do kilkudziesięciu centymetrów).
Dolny obszar służy do czytania i patrzenia na odległość poniżej pół metra. W okularach progresywnych można mieć soczewki z korekcją wady wzroku.
Soczewki kontaktowe
W korekcji prezbiopii bardzo skuteczne są soczewki multifokalne. Są one wieloogniskowe, umożliwiają widzenie zarówno z daleka, jak i z bliska. Soczewki multifokalne wyglądają tak samo jak inne soczewki kontaktowe, jednak skonstruowane są tak, aby umożliwić widzenie niezależnie od odległości. Centrum soczewki ma inne łamanie światła niż peryferia, co umożliwia wyraźne postrzeganie przedmiotów znajdujących się w większości odległości.
Warto jednak wiedzieć, że okres adaptacji do komfortowego noszenia kontaktowych soczewek wieloogniskowych może być dość długi, a w przypadku osób z różnowzrocznością (w każdym oku inna wada) adaptacja może być nie tylko znacznie utrudniona, ale często nawet niemożliwa oraz wymagać będzie poszukiwania metodą prób i błędów.
Monowizja
Monowizja może być przeprowadzona na różne sposoby: soczewkami kontaktowymi, poprzez korekcję laserem okulistycznym lub implantami soczewek wewnątrzgałkowych.
Monowizja to metoda korekcji wzroku stosowana w niwelowaniu skutków starczowzroczności polegająca na tym, że każde oko poddawane jest innej korekcji w celu przygotowania jednego oka do widzenia na dalekie, a drugiego na bliskie odległości.
W skrócie: sztucznie tworzone jest jedno krótkowzroczne i jedno dalekowzroczne oko.
Laserowa korekcja wzroku w starczowzroczności
W zależności od tego czy prezbiopia jest jedyną dysfunkcją oka, czy towarzyszą jej wady wzroku, pacjent na do wyboru następujące metody laserowej korekty:
- bez innej wady wzroku – /Femto-LASIK/Monowizja PresbyMAX/ wymiana soczewki, soczewka fakijna
- hyperopia/myopia +3 do -5 Femto-LASIK/Monowizja PresbyMAX/LASIKw presbiopii,
- wszystkie wady wzroku – wymiana soczewek z implantami jedno- lub wieloogniskowymi i EDOF
LASIK (laser assisted in situ keratomileusis): technika dwuetapowa; rogówka nacinana jest za pomocą skalpela (mikrokeratomu), a następnie powierzchnia wewnątrz rogówki jest modelowana tak, aby mogła ona właściwie ogniskować obraz na siatkówkę.
Femto-LASIK (All-Laser-LASIK): Dzięki precyzyjnemu laserowi femtosekundowemu, chirurg wykonuje cięcie w rogówce, tworząc cienki płatek o grubości 0,1 mm – flap. Używa lasera excimerowego, by przez kilka sekund wymodelować odsłoniętą wcześniej rogówkę, następnie płatek jest z powrotem zamykany; przytwierdza się i tworzy ochronną barierę rogówki. Metoda ta pozwala na korekcję multifokalną i monowizję.
Wymiana soczewki, zwana również refrakcyjną wymianą soczewki, może być wykonywana przy użyciu różnych, indywidualnie dopasowanych soczewek. W leczeniu starczowzroczności stosuje się:
- Soczewki wieloogniskowe najnowszej generacji (soczewki trójogniskowe, EDOF, do widzenia do bliży i dali oraz obszaru pośredniego);
- Soczewki jednoogniskowe (znane również „soczewkami wzmacniającymi”, często używane w chirurgii zaćmy);
- Soczewki toryczne (do korekcji astygmatyzmu);
- Toryczne soczewki trójogniskowe (korygują starczowzroczność oraz astygmatyzm);
- Soczewki FAKIJNE wszczepiane dodatkowo do naturalnej soczewki.
Leczenie starczowzroczności – krok po kroku
Przed zabiegiem – wstępne badania
Na początku pierwszej wizyty przeprowadzamy kompleksowy wywiad anamnestyczny. Zapisujemy wówczas nie tylko wcześniejsze choroby, przeprowadzone operacje i zażywane przez Pacjenta leki, ale również wyjaśniamy, co jest szczególnie uciążliwe w przypadku starczowzroczności i jakie metody korekcji wchodzą w rachubę. Przekazujemy wyczerpujące informacje na temat różnych opcji korekcji starczowzroczności.
Pełna kontrola oczu
Następnie dokładnie badamy oczy. Ustalamy dokładną ostrość widzenia i dokładny stopień starczowzroczności. Badamy siatkówkę oraz mierzymy ciśnienie wewnątrz oka. Badania te służą ustaleniu, czy występują również inne choroby oczu. W kolejnym kroku mierzymy oko i przeprowadzamy biometrię optyczną, uważaną za najbardziej precyzyjną metodę pomiaru długości osi i częściowych odcinków gałki ocznej. Rejestrujemy także krzywiznę rogówki – odbywa się to całkowicie bezdotykowo za pomocą lasera, który dokonuje pomiaru wzdłuż osi oka. Metoda ta jest w pełni bezpieczna i pozwala wykluczyć błędy pomiarowe występujące przy pomiarze z użyciem ultradźwięków.
Badanie rogówki
W celu dokonania optymalnej korekcji starczowzroczności, sporządzana jest dokładna mapa rogówki. Za pomocą tomografii rogówki precyzyjnie mierzy się ścianę przednią i tylną oraz jej grubość. Badanie to służy określeniu wszystkich właściwości anatomicznych rogówki. Na podstawie takiej „mapy” ustala się siłę załamywania oka, która odgrywa bardzo ważną rolę podczas operacji korekcji.
Oferujemy dodatkowo inne bezbolesne badanie przedniej ściany rogówki – optyczną koherentną tomografię przedniego odcinka oka. Badanie jest bezdotykowe i można je porównać do badania ultrasonograficznego, zamiast dźwięku stosuje się jednak światło laserowe.
Badanie czoła fali
Następnie przeprowadzane jest badanie czoła fali. Do oka wysyłana jest wiązka świetlna, skupiana dokładnie na siatkówce. Z tego miejsca przez soczewkę i rogówkę rozchodzi się czoło fali świetlnej. Za pomocą tej metody można dokładnie określić, gdzie wymagane jest laserowanie w celu optymalizacji siły widzenia.
Ważne przy badaniu wstępnym
Nie należy zakładać miękkich soczewek kontaktowych przez tydzień, a twardych soczewek kontaktowych przez trzy tygodnie przed badaniem.
Podczas badania stosowane są krople do oczu służące rozszerzeniu źrenic. Powoduje to wyższą czułość na światło, z tego względu nie powinno się prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn od dwóch do trzech godzin po badaniu.
Jaki jest następny krok?
Po wstępnym badaniu omawia się, czy operacja laserem okulistycznym jest w danym przypadku odpowiednia. Pacjent jest informowany o przebiegu operacji, ryzyku i skutkach ubocznych oraz o dalszym leczeniu.
Umówienie terminu
Jeśli pacjent decyduje się na korekcję starczowzroczności, wspólnie ustalamy idealnie odpowiadający mu termin. Do dwóch dni przed operacją można ponownie nosić soczewki kontaktowe.
Laserowa korekcja starczowzroczności
W tej nowoczesnej metodzie, pozwalającej zrezygnować z noszenia okularów, wykorzystywane są dwa różne lasery. W rogówce wykonuje się małe nacięcie przy użyciu najnowocześniejszego lasera femtosekundowego. Następnie używany jest laser excimerowy. Aby móc ponownie ostro widzieć z bliska i daleka, przy użyciu lasera oko dominujące jest ustawiane na dobre widzenie dla dali, natomiast drugie oko na krótkowzroczność między -0,5 i -1,5 dioptrii. Żeby widzenie przestrzenne było w jak najmniejszym stopniu ograniczone, dbamy o to, by różnica między oczami nie przekraczała 1,5 dioptrii. Oczywiście w indywidualnych przypadkach istnieją znaczne różnice w zakresie potrzeb widzenia z bliska i daleka.
Każdy, kto hobbystycznie gra w golfa i służbowo dużo podróżuje samochodem, potrzebuje lepszego widzenia z daleka, jest zatem bardziej skłonny zaakceptować nieznaczne wady (takie jak noszenie okularów podczas jazdy w nocy). Z kolei ktoś, kto cały dzień siedzi przed komputerem i lubi czytać wieczorem, będzie wolał mieć lepsze widzenie z bliska i nieco gorsze z daleka. Jeśli zabieg wykonywany jest w drugiej fazie życia, mogą po nim wystąpić problemy z trójwymiarowym widzeniem.
Książę poetów, Johann Wolfgang von Goethe, miał wrodzoną monowizję, stąd dziś nazywa się ją widzeniem Goethego
Przed przeprowadzeniem zabiegu, symuluje się konkretny rodzaj widzenia soczewkami kontaktowymi. Odbywa się to w ramach badania wstępnego. Jeżeli badanie wstępne nie będzie wystarczające do ostatecznej oceny tolerancji, próba może być kontynuowana z różnymi soczewkami kontaktowymi, również przez kilka dni. Około 80% ludzi radzi sobie z tym dobrze, 20% – gorzej. Dla tej drugiej grupy można jednak znaleźć inne metody korekcji starczowzroczności.
Ważne jest, aby dać sobie czas na zapoznanie się z nowym widzeniem. Oznacza to, że aparat wzroku może potrzebować kilku dni, aby ponownie się przystosować i widzieć normalnie – bez starczowzroczności.
Korekta implantami
Starczowzroczność można leczyć specjalnymi implantami soczewek. Metoda ta nazywana jest wcześniejszą operacją zaćmy, ponieważ polega na usunięciu z oka soczewki ze starczowzrocznością i zastąpieniu jej sztucznymi soczewkami, które nie mogą zachorować na zaćmę.
Zabieg wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych, po kompleksowym badaniu wzroku. Po znieczuleniu rogówki kroplami wykonuje się małe nacięcie na krawędzi rogówki. Cięcie to jest tak małe, że nie jest po nim potrzebny żaden szew. Soczewka naturalna jest rozdrabniana i zasysana za pomocą urządzenia ultradźwiękowego. Torebka soczewki pozostaje nienaruszona przez cały czas. Następnie przez maleńkie nacięcie wprowadzana jest zwinięta sztuczna soczewka, która sama się rozwija i dokładnie dopasowuje do oka. Wszystko to jest dla pacjenta bezbolesne. Po zakończeniu zabiegu oko jest przykrywane opaską, a Pacjent może opuścić klinikę z osobą towarzyszącą.
Soczewki wieloogniskowe
Soczewka wieloogniskowa bardzo dobrze nadaje się do korekcji starczowzroczności. Składa się z kilku pierścieni, z których każdy ma inną zdolność skupiania. W ten sposób powstaje kilka punktów ogniskowych w oku, które umożliwiają zarówno widzenie do bliży, jak i dali. Wadą soczewek wieloogniskowych jest utrudnienie w prowadzeniu pojazdów w nocy (wokół reflektorów i innych źródeł światła powstają pierścienie świetlne i odbicia).
Soczewki trójogniskowe
Te najnowocześniejsze soczewki wieloogniskowe również tworzą kilka punktów ogniskowych w oku. Są wystarczające dla widzenia do bliży i dali oraz obszaru pośredniego. Dzięki nim można dobrze widzieć nawet z odległości 60 do 80 cm. Ponadto poprawiają widoczność w nocy. W naszej praktyce używamy wyłącznie wieloogniskowych soczewek najnowszej generacji.
Dzień operacji
W dzień operacji należy przyjść wraz z osobą towarzyszącą. W tym dniu nie należy stosować żadnych kremów, pudrów, makijażu, tuszu do oczu, wody po goleniu i innych substancji nakładanych na twarz. Jest to istotne dla zapobiegania infekcji oczu. Można normalnie jeść i pić. Następuje wyjaśnienie ostatnich kwestii. Pacjenci dostają również leki i instrukcje dotyczące ich stosowania po operacji. Zanim zaczniemy, umawiamy się na wizytę kontrolną na następny dzień rano. Sam zabieg jest bardzo szybki – trwa tylko 10-20 minut i nie powoduje żadnego bólu.
A po zabiegu?
Po wykonaniu korekcji oczu, Pacjent dostaje okulary ochronne i może iść z osobą towarzyszącą do domu. Mogą u niego wystąpić objawy, takie jak: łzawienie oczu, lekkie pieczenie czy poczucie obecności ciała obcego. W tym dniu oczy powinny być w miarę możliwości zamknięte (za wyjątkiem np. wyjścia do toalety lub jedzenia). Należy unikać oglądania telewizji, czytania, pracy na komputerze, korzystania ze smartfonów itp. Powieki uciskają rogówkę, co przyspiesza jej gojenie. Aby zapobiec nudzie, można posłuchać audiobooka lub muzyki. Poza tym należy zachować spokój.
Okulary ochronne powinny być zakładane również na noc, aby zapobiec przez przypadkowym zranieniem się w oko. Należy unikać pocierania i uciskania oczu w pierwszych dniach po operacji. Po operacji laserowej, przez dwa tygodnie należy zrezygnować z makijażu, by uniknąć infekcji oka. Po wymianie soczewek „zakaz makijażu” obowiązuje przez cztery tygodnie. Przez dwa tygodnie nie należy kąpać się w wannie, chodzić do spa lub sauny, ani brać prysznica z twarzą bezpośrednio w kierunku strumienia wody. Przez dwa tygodnie należy również unikać przeciągów, zadymionych, wietrznych i zakurzonych pomieszczeń. Dotyczy to również wysiłku fizycznego.
Pacjenci otrzymują od nas plan zakraplania oczu i dwa rodzaje kropli (krople z kortyzonem i antybiotykiem). Plan wskazuje kiedy i z jakimi lekami należy zakraplać oczy.
W dzień po operacji, należy przyjść na kolejną umówioną wizytę. Zwykle w tym dniu Pacjenci nie mają żadnych dolegliwości i odzyskują około 90% wzroku. Następne badanie jest planowane na kolejny miesiąc.
Podsumowanie
Dostępnych jest kilka metod trwałej korekcji starczowzroczności. Wszystkie zabiegi mogą być wykonywane ambulatoryjnie i są dla pacjenta całkowicie bezbolesne.
Monowizja jest metodą odpowiednią dla osób w podeszłym wieku, które radzą sobie dobrze z okiem dalekiego i bliskiego widzenia (przed operacją przeprowadza się symulację przy użyciu soczewek kontaktowych).
Wymiana soczewek jest potrzebna, jeśli w rachubę nie wchodzi korekcja laserem, Pacjent ma ponad 50 lat, a jego naturalna soczewka jest już lekko zmętniona (początek zaćmy).
W przypadku refrakcyjnej wymiany soczewki, soczewka naturalna jest usuwana za pomocą sterowanego komputerem ultradźwięku i zastępowana odpowiednią sztuczną soczewką.
W SwissLaser stosujemy najnowocześniejsze soczewki wieloogniskowe (soczewki trójogniskowe), które pozwalają na dobre widzenie do bliży i dali oraz doskonale pokrywają obszar pomiędzy widzeniem bliskim i dalekim (obszar pośredni).
Zaledwie kilka dni po operacji Pacjent odzyskuje dobry wzrok i nie musi używać już okularów.
Jeśli po wymianie soczewek nadal występują pozostałości wady wzroku, można je z reguły skorygować korekcją laserem.
Zapisz się na niezobowiązująca wizytę i konsultację, na której dowiesz się, jak możemy poprawić Twój wzrok.